Obecnie osoby niepełnosprawne mogą szukać pracy zarówno na chronionym, jak i na otwartym rynku pracy. Podlegają one takim samym zasadom w zakresie podejmowania pracy jak każda inna osoba. Pracodawca powinien kierować się przede wszystkim obiektywnymi kryteriami, przy wyborze kandydata na dane stanowisko. O podpisaniu umowy o pracę decydować powinno doświadczenie zawodowe czy odpowiednie kwalifikacje. Jednak zatrudniając osobę niepełnosprawną pracodawca uzyskuje szereg uprawnień oraz korzyści, które wynikają z tego faktu. Trzeba również zastosować się do odpowiednich, prawnych przepisów. Zarówno pracodawca, jak i osoba niepełnosprawna mogą skorzystać na obustronnej współpracy oraz przywilejach które są ściśle określone.
Korzyści z faktu zatrudnienia osoby niepełnosprawnej:
Dofinansowanie do wynagrodzenia – Pracodawca może ubiegać się o comiesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Pracownik ten jednak musi być ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych prowadzonej przez fundusz. Wielkość tego dofinansowania jest zróżnicowana i została podzielona na sześć stawek, w zależności od stopnia niepełnosprawności oraz rodzaju schorzenia. Dotyczy to zarówno zwykłych firm, jak i zakładów chronionych. Najmniejsze dofinansowanie przysługuje pracodawcy, który zatrudni osobę z lekkim stopniem niepełnosprawności (450 zł miesięcznie). Zatrudniając pracownika z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, możemy ubiegać się o zwrot kosztów do 1125 złotych miesięcznie. Natomiast osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności, jest pracownikiem na którego przysługuje co miesiąc 1800 złotych. Sumy te mogą być powiększone o dodatkowe 600 złotych, jeśli na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności znajduje się oznaczenie specjalnego schorzenia. Choroby te to: upośledzenie umysłowe (oznaczone symbolem 01 U), choroby psychiczne (02 P), choroby narządu wzroku (ale tylko pracownicy ze stopniem umiarkowanym i znacznym 04 O), epilepsja (06 E) oraz całościowe zaburzenia rozwojowe (12 C).
O dofinansowanie to mogą ubiegać się pracodawcy zatrudniający poniżej 25 pracowników na pełen wymiar czasu pracy oraz zakłady pracy chronionej. Większe firmy muszą mieć osiągnięty poziom wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 %. Trzeba także pamiętać o tym, że pracodawca może uzyskać dofinansowanie do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych zatrudnionych tylko na umowę o pracę, nie będzie ono dotyczyło jednak osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim i umiarkowanym, którzy mają ustalone prawo do emerytury.
Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy
Pracodawca może ubiegać się o zwrot kosztów, które poniósł w związku z dostosowaniem miejsca pracy dla osoby niepełnosprawnej. Zatrudnienie jednak musi wynosić co najmniej 36 miesięcy, wówczas PEFRON może zwrócić kwotę do dwudziestokrotnej wysokości przeciętnej pensji. Przykładowo mogą to być adaptacje pomieszczeń zakładu pracy dla osób niepełnosprawnych, koszt zakupu urządzeń i oprogramowania ułatwiających pracę ludzi z orzeczeniem o niepełnosprawności oraz realizacja potrzeb, które zostały wskazane przez lekarza medycyny pracy.
Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy
O zwrot ten również można ubiegać się ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Pracodawca musi prowadzić swoją działalność przez okres co najmniej 12 miesięcy oraz zatrudniać osobę niepełnosprawną przez co najmniej 36 miesięcy. Wysokość dofinansowania maksymalnie może wynieść piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia. Wniosek jest rozpatrywany przez starostę, a wysokość pomocy określa umowa cywilnoprawna, którą zawiera pracodawca ze starostą. Należy jednak pamiętać, iż zwrotowi nie podlegają koszty poniesione przez pracodawcę przed dniem zawarcia umowy.
Zwrot kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego
W tym roku weszła nowelizacja ustawy o rehabilitacji, dzięki której możemy uzyskać do 70 % zwrotu kosztów poniesionych w związku ze szkoleniem pracownika niepełnosprawnego z PEFRONU. Jednak nie więcej, niż do wysokości dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia na jedną osobę. Refundacja może obejmować usługi świadczone przez osoby szkolące, pomoc tłumacza języka migowego, wynajem pomieszczeń, obsługę administracyjną i doradczą, zakwaterowanie i transport osób szkolących oraz pokrycie kosztów materiałów służących do nauki. Zwrot również obejmuje pokrycie wydatków związanych z kosztem wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego przez czas, w którym uczestniczy on w danym szkoleniu.
Zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy – Refundacja może obejmować pensję pracownika, który pomaga osobie niepełnosprawnej oraz koszty jego wyszkolenia. Wysokość zwrotu jest liczona poprzez pomnożenie ilości godzin przeznaczonych na pomoc niepełnosprawnemu pracownikowi przez wysokość najniższego wynagrodzenia. Wartość ta nie może jednak przekraczać 20% całkowitej liczby godzin pracy pomagającego pracownika w miesiącu. Zwrot kosztów szkolenia takich asystentów sięga 100%, lecz nie więcej niż równowartość kwoty najniższego wynagrodzenia. Trzeba pamiętać także o tym, że refundacja nie obejmuje kosztów poniesionych przez pracodawcę przed dniem zawarcia umowy.
Zwolnienie z opłat na rzecz PEFRONU – Pracodawca, który zatrudnia co najmniej 25 osób w pełnym wymiarze czasu pracy, musi dokonywać obowiązkowych, comiesięcznych wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Kwota ta jest obliczana poprzez pomnożenie 40,65% przeciętnej pensji przez liczbę pracowników, odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6% a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Pracodawca może jednak obniżyć wymagany wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, jeżeli zatrudni osoby niepełnosprawne ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie pracy. Mogą być to osoby chore na Parkinsona, stwardnienie rozsiane, para- lub tetraplegię, chorzy na choroby związane ze wzrokiem lub słuchem oraz nosiciele wirusa HIV, epilepsji czy z upośledzeniem umysłowym. Z obowiązkowych wpłat na PEFRON zwolnione są zakłady, w których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6%, jednostki organizacyjne, które działają bez celu osiągania zysków, państwowe i niepaństwowe szkoły wyższe u których wskaźnik przekracza 2 % oraz zakłady pracy w stanach likwidacji i upadłości.
Drugim sposobem na obniżenie obowiązkowej składki na PFRON jest zakup usługi, z wyłączeniem handlu, lub produkcji, u pracodawcy, który zatrudnia co najmniej 25 pracowników w pełnym wymiarze czasowym i osiąga wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych (co najmniej 30%) zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności lub będących chorymi na epilepsję, choroby psychiczne czy związanych ze wzrokiem oraz osób z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi. Warunkiem obniżenia wpłat jest uregulowanie zapłaty w wyznaczonym terminie oraz otrzymanie informacji o wysokości obniżonej kwoty.
Oprócz tych czysto ekonomicznych korzyści, pracodawca wspierając osoby niepełnosprawne, buduje swój pozytywny wizerunek. Firmy takie są często postrzegane jako bardziej otwarte i pomocne oraz oferujące stabilniejsze zatrudnienie. Sami pracownicy bardziej pozytywnie odbierają pracodawcę, co wpływa na ich większe zaangażowanie, a klienci chętniej wybierają produkty właśnie takiej firmy.
Pomoc dla pracodawców oferujących pracę dla osób niepełnosprawnych:
Ze strony urzędów pracy można oczekiwać pomocy w zakresie poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej. Obejmuje ona doradztwo w określaniu wymagań dotyczących stanowiska pracy oferowanego przez zgłaszającego pracodawcę. Dobór kandydatów wśród bezrobotnych lub poszukujących pracy spełniających kryteria ustalone przez pracodawcę. Również jest to pomoc i wspieranie rozwoju zawodowego pracodawcy oraz jego pracowników. Urzędy pracy powinny pomóc w pośrednictwie pracy, czyli znajdywaniu odpowiednio wykwalifikowanych pracowników na zgłoszone stanowisko oraz przekazywaniu pełnych informacji o kandydatach oraz informowaniu o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na rynku pracy.